ظروف سفالی از جمله محصولات هنری دست ساز و دکوراتیو زیبایی هستند، که چون ریشه در سنتهایمان دارند اصالت را به محل زندگی ما ایرانیها هدیه میدهند.
در این مقاله به طور کامل با نحوه ساخت و تزئین ظرف سفالی ساده و لعاب‌دار آشنا خواهید شد. همچنین از روشهای رنگ کردن ظروف سفالی بدون لعاب در خانه آگاه خواهید شد تا بتوانید خودتان ظرفهای زیبای سفالی را رنگ کنید. قبل از خرید ظروف سفالی این مطلب را مطالعه کنید.
بخشی از فهرست مطالب این مقاله:
ابزار مورد نیاز سفالگری
نحوه آماده کردن گِل سفال
تکنیکهای سفالگری
سفالگری با دست
رنگ آمیزی سفال
در این مقاله از فروشگاه محصولات هنری دست ساز و دکوراتیو جویا با ما همراه باشید.
ظرف سفالی از چه خاکی ساخته میشود؟
ظروف سفالی از خاک رس ساخته میشود. خاک رُس دارای خاصیت چسبندگی فوقالعادهای است و شکل‌دهی گِل رُس به راحتی امکان پذیر است. به همین دلیل بهترین خاک برای سفالگری، خاک رس است.
توجه: خاک ظروف سفالی و ظروف سرامیکی با هم تفاوت دارند. برای اطلاعات بیشتر مقاله تفاوت ظروف سفال و سرامیک را بخوانید.
چه ابزارهایی برای سفالگری مورد نیاز است؟
اول از همه برای سفالگری به گِل نیاز دارید که از ترکیب آب و خاک رس ساخته میشود. البته برای انجام پروژههای سفالگری کوچک میتوانید گِل را به صورت آماده تهیه کنید .علاوه‌بر آن باید ابزارهای زیر را نیز داشته باشید:
- سوزن سفالگری
- چاقوی سفالگری
- مشته
- کاردک
- اسفنج
- قلمو
- کاردک
- سیم قطع کننده
مراحل ساخت ظرف سفالی چیست؟
ساخت ظروف سفالی در چهار مرحله زیر انجام میپذیرد:
- آماده ساختن گِل سفال
- شکل دادن به گِل و ساخت ظرف سفالی
- تزئین ظرف سفالی
- پختن ظرف سفالی در کوره
- لعاب کاری و رنگ آمیزی ظرف سفالی
۱. آماده کردن گِل سفال
برای آماده کردن گِل سفال ابتدا باید مقداری آب، به خاک رُس اضافه کنید تا گِلی مناسب که نه خیلی رقیق است و نه خیلی سفت ایجاد شود. گِلی که زیادی سفت یا رقیق است استحکام خوبی نخواهد داشت و ظروف سفالیای که با این گِل ساخته شوند در دیوارههای خود دچار ترک میشوند.
بعد از اینکه گِل را ساختید نوبت به وَرز دادن و هواگیری از گِل میرسد. گِل را به خوبی و مثل خمیر وَرز دهید و با مشت بکوبید تا حبابهای هوای درون گِل از بین برود و خود گِل هم انعطافپذیرتر شود.
۲. نحوه شکل دادن به گِل و ساخت ظرف سفالی
ساخت گلدان و ظرف سفالی و فرم دادن به گل به دو صورت دستی و چرخی اتفاق میافتد. خود چرخ سفالگری هم در دو حالت برقی و سنتی در بازار موجود است.
ساخت ظرف سفالی توسط چرخ:
در این حالت سفالکار در یک صندلی پشت چرخ سفالگری مینشیند و اگر چرخ سنتی بود با پای راست خود چرخ سفالگری را به حرکت درمیآورد و در عین حال با دستانش به گِل روی چرخ حالت میدهد.
وقتی گِل رُس به شکل دلخواه درآمد، با یک نخ، ظرف ساخته شده را از بقیه گِل جدا میکند و به مدت 24 ساعت در سایه قرار میدهد.
اگر سفالگر تصمیم داشت که دستگیره یا بخش دیگری به ظرف خود وصل کند، در این مرحله باید انجامش دهد. اما حتما باید گِل بخش اتصالی از نظر رطوبت و ثبات با گِل بدنه ظرف برابر باشد تا ظرف در کوره ترک برندارد.
ساخت ظرف سفالی با دست:
ظرف سفالی با دست به سه روش زیر ساخته میشود:
روش فشاری یا پینچ Pinch
روش فتیلهای یا کویل Coil
روش صفحه‌ای یا اسلب Slab
روش فشاری یا پینچ:
سادهترین روش سفالگری با دست، روش فشاری است. در این روش ابتدا با دست گلولهای از گِل میسازید. سپس با انگشت شست سوراخی در میان گلوله گِلی ایجاد میکنید و بعد آهسته با چرخاندن گلوله و بازتر شدن سوراخ و فشاری که به گِل وارد میکنید به آن شکل داده و فرم دلخواه را میسازید.
روش فتیلهای یا کویل:
در روش فتیلهای ابتدا یک ورقه سفالی به ضخامت نیم تا یک سانتیمتر را درست میکنید و روی سطح گچی قرار میدهید. این ورقه همان پایه یا کفِ ظرف سفالی شما خواهد بود. سپس مقداری گِل را برداشته و با انگشتان و کف دست خود، آن را به شکل لوله یا همان فتیله گِلی در میآورید. سپس فتیلهها را روی هم و بر صفحه گلی قرار میدهید و به فشار انگشتان، آنها را روی هم ثابت میکنید. به این ترتیب با قرارگیری فتیلهها روی هم، ظرف سفالی ساخته میشود.
روش صفحه‌ای یا اسلب:
روش صفحه‌ای اکثرا در ساخت ظروف سفالی با بدنه زاویه‌دار کاربرد دارد. در روش اسلب ابتدا باید با وردنه، از گِل وَرز داده شده، ورقه گلی بسازید. سپس آن را به شکل قطاعهای ظرف سفالی مدنظر خود، برش دهید و وقتی ورقههای برش خورده کمی خود را گرفت و اصطلاحا به حالت چرمینگی رسید، با دوغاب غلیظ آنها را به هم وصل کنید.
۳. تزئین ظرف سفالی
بعد از اینکه ظرف سفالی مورد نظر خود را ساختید باید با ابزار و تکنیکهای مناسب آن را تزئین کنید. در اینجا تعدادی از راههای ساده تزئین ظرف سفالی را گردآوری کردهایم:
- برجسته کاری به کمک قلم مو با مخلوط گل سائیده و کتیرا
- کنده کاری با چاقو
- باسمه کاری به وسیله مهر
- رنگ آمیزی با گواش
- رنگ آمیزی با اکریلیک و اسپری تثبیت کننده (فیکساتور)
- رنگ آمیزی با ماژیک
- رنگ آمیزی با اسپری
- لعاب کاری
بعد از تزئین ظرف سفالی، باید آن را در گرمخانه یا مقابل آفتاب قرار دهید تا خشک شده و برای رفتن به کوره آماده گردد.
توجه: در مورد تزئین با لعاب و همچنین رنگ آمیزی، اول باید ظرف سفالی خشک شود، یک بار به کوره رفته و بپزد، سپس لعاب کاری یا رنگ آمیزی شود. در ضمن ظرف لعاب خورده دوباره باید به کوره برود تا لعابش هم بپزد، اما ظرف سفالی رنگ شده نیازی به کوره رفتن ندارد.
۴. پختن ظرف سفالی در کوره
در مرحله نهایی ظرف سفالی ساخته و تزئین شده را در کوره قرار میدهید تا با تبخیر رطوبت موجود در گل رس، ذرات آن به خوبی به یکدیگر بچسبند و به اصطلاح سفال بپزد. ابتدا ظروف را در کوره بچینید سپس آن را روشن کنید. توجه داشته باشید که
درجه حرارت کوره برای
سفالهای بدون لعاب، سفالهای لعاب‌دار و سفالهایی که قرار است از رو نقاشی شوند، متفاوت است. همچنین باید درجه حرارت کوره را به آرامی افزایش دهید تا سفالها به آرامی پخته شوند و به استقامت مورد نظر برسند.
در نهایت؛ برای اینکه زیبایی و اصالت را با این ظروف هنری و دکوراتیو، به منزل خود هدیه دهید؛ حتما از محصولات سفالی جویا دیدن فرمایید.
ما در جویا همواره تلاش کردهایم نگاه نو و معاصر خود را با هنر تلفیق کنیم و زیبایی بیافرینیم.
Rating 3.34 from 241 votes
Share with others to get امتیاز!
