به کارگیری محصولات هنری دست ساز و دکوراتیو باکیفیت، به ویژه آن دسته از محصولات اصیل ایرانی که ریشه در سنت‌هایمان دارد، به محل زندگی جلوه‌ی خاصی می‌بخشد. اما ماجرا، فقط خرید یک جنس باکیفیت و ارزشمند نیست، بلکه نگهداری صحیح از آن‌ها هم اهمیت بسیار بالایی دارد. پارچه‌های قلمکار یکی از همین هنرهای تزئینی و اصیل ایرانی هستند که در دکوراسیون امروزی هم به شدت مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما شستن پارچه قلمکار مثل هر پارچه ارزشمند دیگری، راه و روش خاصی دارد که اگر می‌خواهید ماندگاری و جلای همیشگی خود را حفظ کنند حتما باید به آن توجه کنید.
در این مقاله علاوه‌بر آشنا کردن شما با این نوع پارچه، به نحوه شستن و نگهداری آن هم خواهیم پرداخت.
پس با ما همراه باشید.
پارچه قلمکار یا سفره قلمکار چیست؟
پارچه‌ای که بر روی آن هنر قلمکاری یا چیت سازی که همان هنر چاپ و نقش زدن روی پارچه است، اجرا شده باشد، پارچه قلمکار یا سفره قلمکار نام دارد. هنر قلمکاری از دوره صفوی، در شهر اصفهان محبوب شده است و جالب است بدانید که هم اکنون نیز موارد مصرف بسیاری در دکوراسیون دارد. به خصوص برای افرادی که اصالت، زیبایی و جذابیت را کنار هم می‌خواهند پرده‌ها، رومیزی‌ها، سفره‌ها و روتختی‌های قلمکاری توصیه می‌شود.
ویژگی‌های یک پارچه قلمکار مرغوب
قبل از پرداختن به نحوه نگهداری و شستن پارچه قلمکار بهتر است با طرز تولید و ویژگی‌های منحصربه فرد پارچه‌های قلمکار مرغوب، به شرح زیر آشنا شوید. چون به این ترتیب می‌توانید پارچه قلمکارِ باکیفیتی بخرید و با مشکلی در شستشوی آن مواجه نشوید. همچنین دلیل اصلیِ آسیب در شستن پارچه قلمکار، عدم آگاهی افراد از جنس و نوع رنگ‌آمیزیِ این نوع پارچه است.
بیشتر بخوانید: روش تولید پارچه قلمکار
۱. مراحل تولید پارچه قلمکار
برای اینکه یک پارچه یا رومیزی قلمکار، مرغوب و باکیفیت باشد، حتما باید مراحل تولیدش را به درستی طی کند. در هنر قلمکاری، ابتدا پارچۀ زمینه به مدت ۵ روز در رودخانه آبخور می‌کنند تا هم آهار آن‌ها از بین برود و هم مواد زائدش خارج شود. سپس آن را خشکش کرده و برای اینکه زمینۀ پارچه به رنگ نخودی درآید با پوست انار آن را رنگ‌رزی می‌کنند. در نهایت پارچه را در ابعاد موردنظر برش داده و برای قلمکاری به استاد قلمکار می‌سپارند.
۲. جنس پارچه مناسب قلمکاری
پارچه مناسب قلمکاری باید پذیرش رنگ قابل قبولی داشته‌باشد. پارچه‌هایی با الیاف پنبه چنین قابلیتی دارند. در حال حاضر بیشتر روی پارچه‌های کرباس، متقال و کتان قلمکاری انجام می‌شود. چس به جنس پارچه قبل از خرید دقت کنید.
۳. طرح و نقش‌زنی پارچه قلمکار
استاد قلمکار با قالب‌های چوبی، طرح‌های مختلفی مثل طرح‌های شاهنامه، اسلیمی، تصاویر حیوانات و گیاهان و … در رنگ‌های سیاه، قرمز، آبی، سبز و زرد روی پارچه می‌اندازد. او قالب‌ها و مهرهای آغشته به رنگ را با ضربِ محکم طرح می‌زند، تا کاملا رنگ به خورد پارچه رود. اول مهرهای آغشته به رنگ سیاه را در کل پارچه می‌زند و بعد پارچه را به دست قلمکاران دیگر که هر کدام یک رنگ را می‌زنند، می‌دهد.
یک نکته مهم در هنگام خرید: اگر طرح‌زنی و رنگ‌زنی درست انجام نشود، رنگ‌ها و نقوش به درستی بر روی پارچه منتقل نمی‌شوند و ایرادات و نواقصی در طرح کل پارچه دیده می‌شود. پس حتما هنگام خرید به هندسه، نقش و رنگِ پارچه قلمکار دقت کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش چاپ باتیک
۴. تثبیت رنگ پارچه قلمکار
اگر رنگ‌ها درست تثبیت نشوند شستن پارچه‌های قلمکار، مشکل‌ساز می‌شوند. بعد از نقش زدن، پارچه را در رودخانه می‌شویند تا رنگ‌های اضافی خارج شود. بعد در محلول آب جوش و پوست انار می‌اندازند تا رنگش تثبیت شود.
یک نکته مهم دیگر در هنگام خرید: امروزه ممکن است در بعضی کارگاه‌های قلمکار از رنگ‌های شیمیایی نیز استفاده شود. اما در رنگرزیِ تمام رومیزی‌های قلمکار جویا، از رنگ گیاهی و طبیعی استفاده شده است. این یعنی رنگ کمرنگ یا پخش نمی‌شود و اجناس کاملا قابل شستشو هستند.
روش شستن پارچه قلمکار
در صورتی که سفره قلمکار شما با کیفیت بوده و به روشی که بالا گفتیم تولید شده باشد (جنس پارچه پنبه‌ای و با رنگ‌های طبیعی)، فقط کافیست به روش زیر آن‌ها را شست‌وشو کنید تا رنگ پارچه قلمکار از بین نرود و پخش نشود.
در وهله اول باید توجه داشته باشید که شستشوی پارچه قلمکار در ماشین لباسشویی اصلاً صحیح نیست و این پارچه‌ها باید با دست شسته شوند.
آب مناسب برای شستن پارچه قلمکار، باید سرد باشد با دمای حداکثر ۳۰ درجه سانتیگراد.
شستشوی پارچه قلمکار باید به آرامی و بدون چنگ زدن با مواد شوینده مایع باشد تا به بافت پارچه آسیب نرسد. به هیچ عنوان از مواد شوینده و سفیدکننده قوی استفاده نکنید. شامپو، مایع ظرفشویی و رنگین‌شویه‌ها گزینه‌های خوبی هستند.
برای لکه‌های روغنی یا ماندگار، اسپری لکه‌بردار بدون کلر یا مخلوط صابون مایع با آب به شما کمک می‌کند. یک پنبه را به محلول آغشته کنید و آن قسمت را بشویید و سریع با سشوار خشک کنید. اما همیشه برای اطمینان مقداری از محلول مورد نظرتان را بر روی قسمتی از پارچه قلمکار که در دید نیست امتحان کنید و اگر رنگی پخش نشد برای تمیز کردن کل پارچه از آن استفاده کنید.
بهترین روش شستشوی پارچه قلمکار استفاده از آب سرد و مايع ظرفشويي می‌باشد. پارچه قلمكار را بايد در آب سرد ۴۰ درجه با مواد شوینده مایع به آرامي و با دست بشوييد.
توجه: اگر از پودر لباسشویی برای شستن پارچه قلمکار خواستید استفاده کنید پیش از این که آن را در محلول قرار دهید، مطمئن شوید که خرده‌های صابون به طور کامل در آب حل شده باشد.
روش خشکاندن بعد از شستشوی پارچه‌های قلمکار
بعد از شستن پارچه قلمکار، برای خشک کردن بهتر است آن را بر روی سطح صاف و تمیزی و به پشت، زیر آفتاب پهن کنید تا خشک گردد. به این ترتیب چروک نمی‌شود البته نباید طولانی مدت زیر تابش مستقیم نور خورشید قرار گیرد. در صورت نیاز هم، از قسمتی که طرح ندارد (پشت پارچه) با حرارت کم و زمانی که پارچه کمی آبدار است، می‌توانید آن را اتو کنید.
نگهداری از پارچه‌های قلمکار
پارچه‌های قلمکار نباید مدت زمان طولانی در مکان‌های گرم و نمناک قرار گیرند. در نتیجه توصیه می‌شود اگر در محیط بسته قرار گرفته‌اند، حتما در بازه‌های زمانی ۲ تا ۳ ماهه، باز شده و در معرض هوای آزاد قرار گیرند تا از حمله حشرات مضر و پوسیدگی در امان باشند.
سخن آخر
یکی از زیباترین پارچه‌هايی که می‌توانید به عنوان رومیزی و یا حتی پرده استفاده كنيد پارچه‌های قلمكاری شده است. اما مراقبت و تميزی اين پارچه‌ها نیاز به دانش و اطلاعات دارد. در این مقاله بهترین روش شستشوی پارچه قلمکار را آموزش دادیم. روش‌های پارچه‌های تزئینی را در ماشین لباسشویی نباید انداخت به دلیل اینکه بافت پارچه‌ها امکان دارد خراب شود، بنابراين هرگز نباید آن‌ها را مانند پارچه‌هاي معمولی شست.
Rating 3.43 from 46 votes
Share with others to get امتیاز!
